Odczulanie

• dr n. med. specjalista chorób wewnętrznych i alergologii Zbigniew Sankowski

Immunoterapia swoista (alergenowa) jest jedyną przyczynową metodą leczenia alergii. Polega na podawaniu wzrastających stopniowo dawek wyciągu alergenowego (np. z pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego) uczulonemu pacjentowi w celu złagodzenia objawów wywołanych przez ekspozycję na dany alergen. Immunoterapia alergenowa jest skuteczna w leczeniu chorób, u których podłoża leży alergia zależna od przeciwciał IgE. Praktyka kliniczna pokazuje, że te metoda lecznicza może być skuteczna tylko w niektórych postaciach alergii IgE-zależnej, a mianowicie w alergicznym nieżycie nosa, astmie oskrzelowej i alergii na jad owadów błonkoskrzydłych (osy, pszczoły). Warunkiem wdrożenia immunoterapii swoistej jest wykazanie uczulenia na dany alergen (dodatnie testy skórne i/lub obecność swoistych alergenowo przeciwciał IgE) oraz wykazanie związku występowania objawów u osoby uczulonej z ekspozycja na dany alergen [1].

Immunoterapia swoista (SIT) tradycyjnie była i jest nadal stosowana drogą podskórną (SCIT – subcutaneous immunotherapy), ale obecnie dostępna jest również podjęzykowa droga podania alergenu w postaci kropli lub tabletek podjęzykowych (SLIT – sublingual immunotherapy).

W przypadku sezonowego alergicznego nieżytu nosa wywołanego przez pyłki roślin immunoterapia alergenowa może być zastosowana w schemacie przedsezonowym albo całorocznym. Odczulanie przedsezonowe polega na podawaniu co 7 dni od 7-u do 10-u wzrastających dawek wyciągu alergenowego przed sezonem pylenia roślin uczulających. Leczenie takie stosujemy przez 3 do 5 lat i powtarzamy go w kolejnych latach, przed kolejnymi sezonami pylenia roślin uczulających. W przypadku stosowania immunoterapii swoistej całorocznej, po osiągnieciu maksymalnej dawki szczepionki podajemy ją również w czasie sezonu roślin uczulających. – wówczas redukujemy dawkę szczepionki do 5-20% dawki maksymalnej, a po sezonie wracamy stopniowo do dawki podtrzymującej (rys. 1). Immunoterapia swoista powinna być stosowana przez 3-5 lat, ale pod warunkiem uzyskania poprawy po 1-2 latach odczulania [2].

Rysunek 1. Immunoterapia przedsezonowa i całoroczna (szczepionka alergenowa – Allergovit) [3].

Odczulanie podjęzykowe stosujemy przez 4 – 6 miesięcy przed i w trakcie sezonu pylenia roślin uczulających – jest to tzw. odczulanie okołosezonowe. Pacjent kolejne dawki szczepionki zażywa w domu. Roztwór szczepionki należy podawać bezpośrednio pod język i trzymać pod językiem przez 2 min przed połknięciem. Codziennie należy zwiększać dawkę szczepionki, aż do osiągnięcia dawki podtrzymującej. Schemat odczulania szczepionka alergenową podjęzykową Staloral 300 (rys. 2) przedstawiony jest poniżej:

Fiolka niebieska z dozownikiem (leczenie wstępne) – stężenie 10 IR/ml

1 dzień – 1 dawka (uwalniana podczas naciśnięcia dozownika)

2 dzień – 2 dawki

3 dzień – 3 dawki

4 dzień – 4 dawki

5 dzień – 5 dawek (dawek)

Następnie kontynuować leczenie szczepionką podawaną z fiolki fioletowej z dozownikiem- stężenie 300 IR/ml (leczenie podtrzymujące) przed i w czasie sezonu pylenia

6 dzień – 1 dawka

7 dzień – 2 dawki

8 dzień – 3 dawki

9 dzień – 4 dawki

Dawkę podtrzymującą – 2-4 dawki z fiolki fioletowej należy stosować codziennie lub trzy razy w tygodniu (wówczas należy stosować 4 dawki z fiolki fioletowej) do końca sezonu pylenia roślin uczulających [4]. W przypadku stoswania szczepionki roztoczoej dawkę podtrzymującą stosujemy codziennie lub trzy razy w tygodniu przez cały rok, przez kolejne trzy lata. 

Rysunek 2. Szczepionka alergenowa podjęzykowa Staloral.

W przypadku uczulenia na roztocze kurzu domowego odczulanie szczepionką alergenową w postaci iniekcji podskórnych prowadzi się przez cały rok – początkowo kilkanaście wzrastających dawek szczepionki podaje się co się co 7 dni, a po osiągnięciu maksymalnej dawki  podaje się ją co 2 tygodnie, a docelowo co 6 tygodni (rysunek 3).

Rysunek 3. Immunoterapia całoroczna wyciągiem alergenowym z roztoczy kurzu domowego (szczepionka alergenowa – Novo Helisen Depot) [5].

Piśmiennictwo:

1. Kosiński S., Kowalski M. Immunoterapia w alergii na roztocze w „Alergia na roztocze” pod red. Majkowskiej Wojciechowskiej B: 231-240. Oficyna wydawnicza Mediton. Łódź 2005. ISBN 83-913433-9-1.

2. Pawliczka R. Immunoterapia swoista w Alergologia – kompendium pod red. Pawliczaka R. Wydanie II uaktualnione. Teremedia Wydawnictwo Medyczne Poznań 2018: 333-339. ISBN 978-83-7988-238-0.

3. Allergovit – charakterystyka produktu leczniczego. http://leki.urpl.gov.pl/files /Allergovit.pdf (dostęp 11.01.2020).

4. Staloral 300 – charakterystyka produktu leczniczego. https://imeds.pl/staloral-300/charakterystyka (dostęp 11.01.2020).

5. Novo Helisen Depot – charakterystyka produktu leczniczego. http://leki.urpl.gov.pl/files/28_NovoHelisen_Depot_x4.pdf (dostęp 11.01.2020).